Versierde ruiterhelm
De wapenuitrusting van Romeinse cavaleristen zag er over het algemeen fraaier uit dan die van infanteristen. Sowieso waren er grote verschillen. De Romeinse ruiters hadden bijvoorbeeld kleine, vlakke, ovalen schilden, terwijl de infanterie beschikte over grote, sterke, gewelfde exemplaren van een langwerpig, ovalen of rechthoekig model. Het zwaard van de infanterist was iets korter dan die van de cavalerist. Een legionairshelm was meestal eenvoudig, zonder versierselen uitgevoerd. Die van de ruiter was vaak fraai versierd, zoals het hier afgebeelde exemplaar (eerste afbeelding, 1ste eeuw na Chr., 30 centimeter hoog) laat zien.
Versierde helmband en wangklep
Aan de voorkant van deze helm prijkt een schitterende helmband, in hoog reliëf versierd met een stralenkrans van eikenbladeren, met in het midden een vrouwenbuste. Onder de helmband is een tafereel gegraveerd: een boom tussen geveldriehoeken. Op een smal reepje onder dit tafereel staat de naam van de eigenaar gegraveerd. Hij heette Vannius. Ook de wangklep van de helm is fraai gedecoreerd met een voorstelling in reliëf. We zien een ruiter te paard die zich naar rechts buigt om met een speer een op de grond liggende vijand te doden. Door een beschadiging van de wangklep is de vijand nauwelijks te zien, maar uit de houding van de ruiter kunnen we zijn aanwezigheid afleiden.
Restauratie
De helm werd in delen opgebaggerd uit de Waal bij Nijmegen. Een van de wangkleppen ontbrak en de ijzeren helmkap was ernstig gecorrodeerd en gedeeltelijk vergaan. De helm is vervolgens gerestaureerd, ontbrekende delen van de helmkap werden aangevuld en de bronzen elementen, de randen, de helmband, de wangklep en een rozet op de achterkant werden schoongemaakt en opnieuw bevestigd.
Nog een wangklep
De andere, hier afgebeelde wangklep (tweede afbeelding, 16 centimeter hoog) is apart gevonden, ook opgebaggerd uit de Waal, maar dan bij IJzendoorn (Gelderland). Delen van het scharnier waarmee de klep aan de helm was bevestigd, zijn zichtbaar aan de bovenkant. Op de plaats waar het oor van de ruiter zat, heeft de maker in het bronsblik een oor gemodelleerd. In het midden van de wangklep staat een naakte man met zwaard, schild, helm en mantel afgebeeld, ongetwijfeld een weergave van de oorlogsgod Mars.
Romeinse cavalerie
De beweeglijke ruiterij vormde in de Romeinse tijd een belangrijk onderdeel van het leger. De beslissende slag werd vaak door de cavalerie beslecht. Omdat de Romeinen niet voldoende ruiters uit de eigen geledingen wisten te rekruteren, deden ze vaak een beroep op bevriende buurvolkeren, Numidiërs, Iberiërs en Kelten.
