Schenker van de koning
Egyptologen van het Rijksmuseum van Oudheden en de Universiteit Leiden deden in 2007 een opzienbarende ontdekking in een grafveld bij Sakkara, zo’n dertig kilometer zuidwestelijk van Caïro. Ze stuitten op de overblijfselen van het graf van Ptahemwia, schenker van koning Achnaton (1353-1335 v.Chr.) en diens zoon Toetanchamon. Het graf vormde een belangrijke aanvulling op wat er al bekend was over de Amarna-periode, zo genoemd naar de hoofdstad van Achnaton in Midden-Egypte.
Begraafplaats Sakkara
Sakkara is een begraafplaats van de oude Egyptische hoofdstad Memphis. Het graf van Ptahemwia was het twaalfde grote graf dat hier door de Leidse expeditie werd aangetroffen. Al eerder vonden de Leidenaren onder andere de monumentale graven van generaal Horemheb, legerleider onder Achnaton en Toetanchamon, van de koninklijke schatbewaarder Maya en zijn vrouw Merit, en van de hogepriester Meryneith.
Graf van Ptahemwia
Het graf van Ptahemwia heeft de vorm van een vrijstaande tempel met een poortgebouw, een binnenplaats met zuilengalerijen en een schacht naar de ondergrondse grafkamers, en drie naast elkaar gelegen kapellen. Het rechthoekige complex van 10,5 bij 16 meter grenst direct aan de voorhof van het graf van Meryneith. Net als de meeste Egyptische graven was het graf leeggeroofd. De kleinstenen muren van de bovenbouw staan nog twee meter overeind. Een deel van de bekleding met z’n kalkstenen reliëfpanelen is bewaard gebleven. Hierop zijn afbeeldingen te zien van Ptahemwia, zijn vrouw Maia, priesters, ambtenaren, dienaren en muzikanten, en scènes uit het dagelijks leven. Op de inscripties in het graf wordt de hoge hoffunctie van Ptahemwia omschreven als ‘Schenkers des konings, rein van handen’. Hij moet dus verantwoordelijk zijn geweest voor de verzorging van de koning met voedsel en drank.
Uit de tijd van Achnaton
De levendige voorstellingen van het dagelijks leven en het landschap zijn onder andere kenmerkend voor de kunst uit de tijd van koning Achnaton. Hij maakte een eind aan de verering van de talloze Egyptische goden en stelde n zonnegod in: Aton. De naturalistische en experimentele kunststijl uit deze periode was bedoeld als eerbetoon aan de zon, schepper van alle leven. Na de dood van Achnaton werd zowel de oude godsdienst als de formele kunst in ere hersteld, al bleven bepaalde elementen zoals de zonnecultus belangrijk.
Onvoltooid graf
Opvallend is dat een deel van het Ptahemwia-graf onvoltooid is gebleven. Of de schenker van de koning voortijdig overleed of uit de gratie is geraakt is onduidelijk. Zijn naam betekent ‘de god Ptah zit in zijn bark’. Ptah was de stadsgod van de hoofdstad Memphis en werd net als de andere goden door Achnaton in de ban gedaan. Mogelijk heeft dit effect gehad op Ptahemwias carrière.
