Tempel van Taffeh als blijk van dank
Het eerste wat opvalt bij binnenkomst in de centrale hal van het Rijksmuseum van Oudheden is de Egyptische tempel van Taffeh. Het bouwwerk dateert uit de regeringsperiode van keizer Augustus (63 v.Chr. – 14 na Chr.) en stond bij het Romeinse fort Taphis (Taffeh) in het zuidelijk gelegen Nubië. De tempel van Taffeh was mogelijk gewijd aan de godin Isis. Toen Egypte deel uitmaakte van het Romeinse rijk, was de Egyptische godsdienst zeer populair onder de Romeinen. De god Osiris, koning van het dodenrijk, zijn vrouw Isis en hun zoon Horus werden tot in de verste uithoeken van het Romeinse rijk vereerd.
Reddingsactie UNESCO
Het museum kreeg de tempel in 1979 van Egypte als blijk van dank voor het werk dat Nederland had gedaan om een belangrijk deel van Egyptes cultureel erfgoed veilig te stellen.Het ging om oude grafheuvels, nederzettingen, tempels en kerken in Nubië die in de jaren zestig van de vorige eeuw werden bedreigd door een stuwmeer dat zou ontstaan als gevolg van de bouw van de Aswan-dam. De reddingsactie werd gecoördineerd door UNESCO. Nederland was een van de vijf landen die zich daarbij het meest onderscheidden. Ook Spanje, West-Duitsland, Italië en de Verenigde Staten kregen een Nubische tempel.
Tempel, woning en veestal
Dat de tweeduizend jaar oude tempel behouden is gebleven, komt door de hoge ligging van het gebouw op de vlakte van Taffeh en doordat de plaatselijke bevolking er gebruik van maakte als woning en veestal. De tempel stond in het noordelijk deel van de vlakte, dicht bij de oever van de Nijl. De voorkant stond op het zuiden. Uit onderzoek bij de ontmanteling van het complex in 1960 bleek dat de tempel op een fundament van 2,6 meter hoog was gebouwd. Vermoedelijk heeft hij daardoor ook in het verre verleden hoog boven de stad Taphis uitgetorend.
Bouw van de tempel
De tempel is na de Romeinse verovering van Beneden-Nubië gebouwd. De bouwstenen arriveerden ruw afgewerkt uit de steengroeven, werden op de bouwplaats bijgewerkt, vervolgens met een dunne kleiachtige pap op hun plaats geschoven of direct ‘koud’ op elkaar gestapeld en daarna aan de zichtbare zijden gladgemaakt. De muren van de tempel bestaan uit twaalf lagen, inclusief daklijst. De zandsteenblokken waren wit, maar hebben gaandeweg een bruingrijze kleur gekregen.
Bouwstijl en veranderingen
De stijl van het bouwwerk is traditioneel Egyptisch, een stijl die ook al werd gevolgd door de Griekse en Romeinse voorgangers van keizer Augustus. Je ziet het terug in de zes zuilen met kapitelen die het dak dragen. De façade (niet de originele uit de eerste eeuw) is versierd met zonneschijven en cobra’s. In de vierde eeuw en later nog eens in de achtste eeuw zijn er enkele veranderingen aangebracht. In 710 werd de tempel in gebruik genomen als kerk. In de dertiende eeuw, toen Nubië vrijwel geheel islamitisch was, was de tempel geen godshuis meer.
