Versierde mummiehuls
Een cartonnage is een nauwsluitende huls van linnen of papyrus, in Arabisch gom gedrenkt, die met behulp van een mal is gemaakt. De huls werd gestuct, om de mummie heen getrokken en op de rug dichtgesnoerd met veters. Vervolgens werd de mummiehuls in allerlei kleuren beschilderd en vaak ook met bladgoud bedekt.
Mummiekist wordt mummiehuls
De eerste cartonnages voor hele mummies verschenen aan het begin van de 22ste dynastie in Thebe, omstreeks 900 v.Chr. Vóór die tijd bestond een complete begrafenisset nog uit twee kisten met deksels plus een plank waarop de mummie in een binnenkist werd gelegd. Deze mummiekisten maakten later plaats voor de mummiehuls, die samen met de houten kisten de mummie bescherming moest bieden. Aan de rugzijde werd een opening vrijgelaten in de vorm van een langgerekte spleet, en ook bij de voetzolen was de huls open. In de opening onder de voeten werd een houten plankje geplaatst. Aan de binnen- en buitenkant werd de huls afgewerkt met witte stuc, waarin sommige details van de decoratie in reliëf werden aangebracht. Tot het einde van de 8ste eeuw v.Chr. bleven de cartonnages in zwang.
Priester Panehsy
De hier afgebeelde cartonnage van Panehsy (ca. 980 v.Chr., 178 centimeter hoog), priester van Amon (zijn naam betekent Nubir), is een goed voorbeeld van de mummiehulzen uit de vroege 22ste dynastie. Hier geen drukte van kleine scènes en motieven zoals op de kisten uit de voorgaande periode, maar een heldere indeling in grote eenheden. Waar de decoratie voorheen sterk werd geïnspireerd door vignetten uit het dodenboek en andere dodenliteratuur, ligt hier de nadruk op de figuratieve decoratie met een algemene beschermende betekenis. Niet langer staat Osiris, de koning van het dodenrijk, centraal, maar de zonnegod in al zijn gedaanten. Zo prijkt op het hoofd van de dode de scarabee (de heilige mestkever) van Chepri, de jonge ochtendzon die de dood heeft overwonnen.
Verklaring van de tekens en symbolen
Het gezicht van de dode heeft de gouden glans van de goden, en ook de pruik en de baard verwijzen naar een god, namelijk Osiris, de koning van het dodenrijk. De schouders worden beschermd door een bloemenkraag en stola. Op de borst spreidt een valk beschermend zijn vleugels uit. Het dier draagt de ramskop van de zonnegod in de nacht, als hij geïdentificeerd wordt met de ziel van Osiris (het woord ziel kan in het hiërogliefenschrift met een ram worden geschreven). Op de kop van dit dier zien we de gouden zonneschijf waaruit de vogel feniks tevoorschijn komt. Op de buik van de mummie ligt nog een andere valk, de zon overdag, oftewel Re-Horachte, de Re-Horus van de twee horizonten. Samen symboliseren zij de cyclus van dag en nacht, en daarmee de voortgang van de eeuwige schepping.
Scènes en goden tot op de voetzolen
Op de rest van de cartonnage zien we verschillende scènes tussen verticale en horizontale banden met randen in een verenpatroon en vleugels in de tussenliggende velden. We zien de vier zonen van de god Horus en de beschermende godinnen Isis en Nephthys. Op de benen is een kunstig vlechtwerk van vleugels te zien. Rond de voeten is een fries van hiërogliefen aangebracht met de betekenis van alle leven en almacht. Op de voetzolen is de Apis-stier geschilderd, die als heilig dier en als aardse incarnatie van Osiris de mummie van Panehsy op zijn rug naar het hiernamaals draagt.
Sobere kisten
Behalve de mummiehuls bezat Panehsy een drietal houten lijkkisten die als Russische babusjkas in elkaar pasten. Vergeleken met de cartonnage zijn die uiterst sober versierd. Van Panehsy wordt in het Rijksmuseum van Oudheden ook een canopenkist met vier massieve lijkvazen bewaard.
