De archaïsche stijl is een term die staat voor de vroegste kunst in Griekenland – enigszins star en onpersoonlijk van vorm. Het is een stijl die vanaf 650-600 v. Chr. in de Griekse kunst tot bloei komt. Op het eiland Cyprus werd de archaïsche stijl gekopieerd en gemengd met stijlinvloeden uit omringende gebieden, zoals Anatolië (Turkije), de Levant, Egypte en Griekenland.

Beeld van een vrouw

Een voorbeeld van deze Cypriotische kunstvorm is het beeld van een vrouw op de eerste afbeelding. Het is gehouwen uit Cypriotische kalksteen. De vrouw draagt een nauwsluitende jurk met lange mouwen en daarover een soort schort. Om haar hals zien we vier verschillende colliers die een vrij nauwkeurige aanwijzing vormen voor de datering van het beeld. Bij opgravingen zijn colliers van goud en edelstenen gevonden die erop lijken. Ze zijn gemaakt omstreeks 550 v. Chr. De vrouw stelt een rijke, hooggeplaatste persoon voor, mogelijk een priesteres. Ze zou ook Aphrodite, de godin van de liefde, kunnen zijn, beschermvrouwe van Cyprus, geboren uit het schuim van de zee en opgerezen uit het water voor de kust. Het kapsel van de vrouw zou een pruik kunnen zijn. Haar amandelvormige ogen zijn kenmerkend voor de archaïsche stijl. In haar rechterhand houdt ze een lotusbloem vast.

Offergeschenk

Waarschijnlijk is het beeld een votief- of offergeschenk voor een god of godin. Dit soort cadeaus werd door de gelovigen in en rondom de tempels gedeponeerd als blijk van dank of als eerbewijs voor de godheid. Votiefgeschenken werden zowel van steen als van klei gemaakt. Bij opgravingen in het dorpje Ayia Irini aan de noordwestkust van Cyprus zijn in een heiligdom duizenden van klei vervaardigde votiefbeelden teruggevonden.

Mannenkop

Een ander typerend voorbeeld van de archaïsche stijl op Cyprus zien we op de tweede afbeelding: een meer dan levensgrote mannenkop, eveneens gemaakt uit Cypriotische kalksteen. We zien een man met een snor en een baard. Hij draagt een lauwerkrans op z’n hoofd. Kenmerkend archaïsch zijn de geheimzinnige glimlach die om zijn mond speelt, de amandelvormige ogen en de plastisch uitgewerkte wenkbrauwen en oogleden.

Streng en stoer

De kop is gedateerd omstreeks 470 v. Chr. In Griekenland heeft de archaïsche stijl dan al plaatsgemaakt voor de zogenoemde ‘strenge stijl’, met meer naturalistische beelden en minder stijve figuren, maar nog wel streng en stoer. Op Cyprus werd langer dan in Griekenland vastgehouden aan oude tradities in de beeldende kunst.

• Kijk voor (meer) afbeeldingen in de collectiezoeker op deze website