Aeneas, Persephone en Sisyphus
Op de voorkant van deze amfoor (510-500 v. Chr.) zien we hoe de Trojaanse held Aeneas samen met zijn familie het brandende Troje ontvlucht. Het is een van de beroemdste scènes uit het levensverhaal van Aeneas. De zwartfigurige vaas is gevonden in de Italiaanse stad Vulci en in 1839 aangekocht door het Rijksmuseum van Oudheden. De amfoor is gemaakt in Attica, omgeving Athene, en van daaruit geëxporteerd naar het woongebied van de Etrusken.
Vader op de rug
De Trojaanse held draagt een helm, een lans en beenkappen. Zijn vader Anchises zit op zijn rug, eveneens met een lans in zijn hand. Voor hem uit loopt zijn echtgenote Creusa die bezorgd achterom kijkt en een hand beschermend op het hoofd van een van haar zoontjes legt. Volgens de overlevering verdwaalde zij in het brandende Troje en reisde Aeneas zonder haar naar Italië. Aeneas’ zoontje heet Ascanius en neemt in Italië de naam Iulus aan. Zo vormt hij een verbinding met de latere Romeinse keizers uit het geslacht van de Iulii. Zij beweerden namelijk af te stammen van Aeneas en via hem van Venus.
Kinderen
Aeneas had volgens sommige varianten van het heldenverhaal meerdere kinderen. Op deze amfoor zien we twee jongens afgebeeld, de een dicht bij zijn moeder, de ander achter zijn vader en opa aan hollend. Vergilius heeft het verhaal van Aeneas’ reis naar Italië opgeschreven in de Aeneis, een lang episch gedicht.
Persephone en Sisyphus
Op de achterkant van de vaas zien we een scène uit de onderwereld met Persephone, de godin van de onderwereld, en Sisyphus, die zijn straf ondergaat wegens slecht gedrag tijdens zijn leven. Persephone, een dochter van de vruchtbaarheidsgodin Demeter, was ontvoerd door Hades, de god van de onderwereld die haar meenam naar zijn rijk. Demeter wilder haar terug hebben, maar Persephone had intussen voedsel gegeten van de onderwereld, een granaatappel, en kon daardoor niet meer terug naar een aards bestaan.
Seizoenen
Hades en Demeter bereikten een compromis: een deel van het jaar kon Persephone doorbrengen op aarde, terwijl zij gedurende de herfst en de winter bij haar echtgenoot moest zijn. Zo verklaarden de Grieken de wisseling van de seizoenen: in de blije periode van lente en zomer laten moeder en dochter de natuur groeien en bloeien, en in de herfst en de winter sterft de natuur af. Op deze amfoor is Persephone zittend op een klapstoeltje afgebeeld met enkele korenaren in haar hand. Het paleis van de onderwereld zien we terug in een Dorische zuil met daarop een draagbalk.
Koning van Corinthe
Sisyphus was koning van Corinthe en kende god noch gebod: hij beroofde zijn gasten, en ontpopte zich ook als een verrader. Toen de Dood hem kwam halen, sloeg hij hem in de boeien en leefde voort. Nergens konden mensen toen meer overlijden, tot Hades de Dood bevrijdde en Sisyphus meenam naar de onderwereld, waar hij bij wijze van straf voor eeuwig een rotsblok omhoog moest duwen. Telkens wanneer het rotsblok de top had bereikt, rolde het naar beneden en begon het zwoegen opnieuw (vandaar de uitdrukking ‘Sisyphus-arbeid’, zware inspanning voor niets).
